Ortak dikkat, ebeveyn ile bebeğin iletişim kurarken aynı nesne ya da olaya aynı anda dikkat kesilmesidir. Bu noktada birbirlerinin iletişim kanallarını ve amaçlarını anlarlar. Örneğin göz kontağı kurmak, ortak dikkatin başladığı ve iki kişinin aynı şeye odaklanacağını işaret eden anlardan biridir.
Günlük yaşamda yoldan geçen bir arabayı gösterip “Aa bir araba geçiyor” dediğinizde ve bebeğiniz arabayı izlemeye başladığında “ortak dikkat çalışma alanı” kurmuş olursunuz. Ortak dikkat, bebeğin dil gelişimi başta olmak üzere sosyal iletişim becerileri, benlik algısının gelişimi ve bakım verenleriyle bağ kurma kapasitesine önemli katkılar sunar.
Örneğin bir araştırmada anneleriyle uzun süre boyunca ortak dikkat kuran bebeklerin dil gelişimlerinin daha hızlı olduğu bulunmuştur. Colorado Boulder Üniversitesi'nde yapılan bu araştırmada oyun sırasında ebeveyn ile ortak dikkati sürdürmenin 18-25 ay arasındaki çocukların dil gelişimi üzerindeki etkisi incelenmiş. 6 ay süren bu çalışmanın sonuçları göstermiş ki oyuncaklarla oynama ve kitap okuma aktiviteleri sırasında, çocuk ile ebeveyn arasındaki ortak dikkat çalışmaları ve süresi arttıkça; yani ebeveyn ile çocuk göz kontağı kurdukça, dikkatlerini aynı objelere ve aynı konulara yöneldikçe çocukların kelime dağarcığı da gelişiyor.
Peki ortak dikkat alanları yaratmak için ne yapabilirsiniz?
Örneğin, karın üstü aktivite zamanında bebeğinizin karşısında bir top ve çıngırak varken bebeğiniz topa yöneldiyse “Hmm bu kırmızı yuvarlak bir topa benziyor, şimdi ona uzanmaya çalışıyorsun” diyebilirsiniz. Burada bebeğinizin dikkati henüz top üzerindeyken çıngırağı ya da başka bir oyuncağı gösterir ya da topun özelliklerini (kırmızı, yumuşak top gibi) öğretme kaygısına girerseniz kurduğunuz ortak dikkat bölünecektir.
Benzer şekilde bebeğinizle geçirdiğiniz birebir etkili iletişim zamanlarında televizyon, telefon veya diğer çevresel uyaranları kapatmak ve etkili bir şekilde o anda orada var olmak değerli olacaktır.
Hem bedenen hem de ruhen orada olduğunuzda, bebeğiniz ile kurduğunuz sözlü ve sözsüz iletişimin güçlendiğini ve ortak dikkat alanlarının genişlediğini görebilirsiniz.
Kaynak:
Williams, J. (2016). Joint attention in toddler vocabulary acquisition. Unpublished thesis). University of Colorado, Boulder, CO.